Tajne koje Rim čine večnim gradom

Čudesna energija koja vlada Rimom bogata je impozantnim građevinama, uskim ulicama i pričama o pametnom i snalažljivom narodu koji je, bez modernih tehnologija, podigao večni grad. Koloseum i Panteon neke su od građevina koje nakon 2000 godina privlače paznju turista iz celog sveta. Ali, verovatno ste se nekada zapitali kako su ove zadivljujuće konstrukcije nadživele carstvo koje ih je iznedrilo i održale se sve do danas.

Prilikom posete Koloseumu, jednom od zaštitnih znakova Rima, posetioci mogu da zamisle gomilu navijača na gladijatorskim bitkama, trkama kočija i drugim atrakcijama zbog kojih se u ovoj areni okupljalo čak 50.000 ljudi. Skoro 2000 godina nakon izgradnje, Flavijev amfiteatar, kako Koloseum drugačije nazivaju, ostao je u veoma dobrom stanju.

Četrdeset godina nakon izgradnje Koloseuma, Rim je postao bogatiji za još jednu građevinu, čudesni Panteon. Poznat je po svojoj kupoli koja u sredini ima okrugli prozor, nalik zenici oka kroz koji prolazi sunčeva svetlost. Najveća kupola od nearmiranog betona ostala je netaknuta tokom svih ovih godina.

Da bi rimske građevine dugo trajale, stari Rimljani su vršili različite analize koje su ih dovele do savršenog dizajna, otpornog materijala i pažljivog procesa izrade arhitektonskih ideja. Materijal koji je korišćen za izgradnju većine rimskih građevina bio je drugačiji od današnjeg betona. Uz održavanje, moderne zgrade mogu da izdrže oko sto godina, dok rimska zdanja traju preko hiljadu godina bez ičije pomoći. Pitate se kako?

Ovo pitanje motivisalo je mnoge istraživače i dovelo ih do nesvakidašnjeg zaključka. Beton koji su Rimljani koristili bio je mešavina živog krečnjaka i vulkanskih stenskih agregata različitih vrsta. Zbog visoke reaktivnosti vulkanskih materijala beton ostaje hemijski aktivan vekovima nakon što se prvi put stvrdne, a to mu omogućava da vremenom postaje sve jači i otporniji. Građevine napravljene od ovog materijala imaju sposobnost “regeneracije”, tačnije, dugotrajne hemijske reakcije mogu poslužiti da male pukotine prestanu da se šire.

Preciznost hemijskog sastava betona otkrivena je tek 2014. godine kada je grupa istraživača testirala material od kojeg je sagrađen Trajanov forum. Posmatrali su rast stratlingita, mikrovlakana koji su služili za ojačanje međufaznih zona, najslabijih karika u betonima.

Međutim, prošle godine je ista grupa istraživača proučavala grobnicu rimske plemkinje Sesilije Metele. Grobnica je izrađena od metarijala bogatog kalijumom, drugačije zvanim laucit. Rastvoreni kalijum stvorio je “lepak” koji je učvrstio beton, održao i poboljšao čvrstoću materijala uprkos tome što je sadržao znatno manje stratlingita nego što je tim primetio u betonu Trajanovog foruma.

Koloseum se uz pomoć travertina i rimskog betona čvrsto drži skoro 2000 godina. Od pomenutih gladijatorskih borbi, ratova koji su se dešavali, vremenskih neprilika, pa sve do današnjeg dana kada je arena puna turista, zaštitni znak Rima ostao je u veoma dobrom stanju. Pored otpornog materijala koji su Rimljani koristili treba uzeti u obzir i robusnu betonsku osnovu.

Ali, šta je to što drži kupolu Panteona već 19 vekova?

Rastojanje od poda do vrha Panteonove kupole je identično prečniku i iznosi 43 metara. Ako želite da definišete ovu veliku kupolu možete slobodno iskoristiti reč “neojačana”. Ukoliko bi danas neko došao na ideju da sagradi građevinu poput Panteona, njegov predlog bi bio odbijen. Bez čeličnih šipki koje se danas koriste u betonskim konstrukcijama, kupola bi prekršila savremeni građevinsku kodeks. S obzirom da bez metalne konstrukcije stoji već 19 vekova možemo da pomislimo dve stvari. Ili gravitacija tada nije postojala, ili smo izgubili neko vaoma važno znanje.

Zapravo, da bi stvorili ovu fascinantnu kupolu bez čelične konstrukcije, Rimljani su materijal izlivali u drvenim kalupima i tako pravili kružne konstrukcije koje su postavljene jedna na drugu, kao koncentrični krugovi. Debljina prvog prstena iznosi čak šest metara i napravljena je od čvrstih bazaltnih blokova, dok je deo oko okulusa, debeo svega dva metra, napravljen od plovućca toliko laganog da pluta u vodi. Na tavanici ćete takođe primetiti izdubljene pravougaonike. Oni nisu tu samo zbog dekoracije. Izdubljene rupe tih pravougaonika takođe olakšavaju kupolu.

Ukoliko želite da saznate još neke tajne Rima, prvi maj je pravo vreme da se tome posvetite! Iskoristite praznike na najbolji način.